Beklediğimden çok daha fazla ilgi çekmiş olan e-kitap okuyucu araştırma ve incelememle ilgili olarak Türkiye’de Reeder adıyla bilinen ürünleri satan firma tarafından resmi olduğunu tahmin ettiğim, hafif pazarlama kokan bir yorum yazıldı. Genel olarak, ürünlerinde kullandıkları SiPix teknolojisini eleştirime ve yurtdışından alışveriş tavsiyesinde bulunuyor olmama kibar bir savunma niteliği taşıyan yorumu aynen yayınlamış olmakla birlikte, bu yorumla aslında benim araştırmam sırasında edindiğim görüşleri haklı çıkaracak tespitlerde bulunmuş olmaları üzerine bu konuya biraz daha detaylı eğilmemin uygun olacağını düşündüm.

İlgili yorumun tamamına buradan, “Türkiye’deki En Kapsamlı E-kitap Okuyucu Araştırması ve İncelemesi”ne de buradan ulaşabilirsiniz.

Öncelikle biraz ön bilgi: Araştırmam sırasında Reeder’da kullanılan SiPix’in, Kindle/Nook/Sony’deki E-Ink teknolojisine göre daha düşük seviyede görüntü kalitesi sunan bir teknoloji olduğuna kanaat getirmiştim.

Şu anda da SiPix’i çoğunlukla daha küçük ölçekli ve genellikle Avrupa’ya farklı isimlerle fason üretim yapan üreticiler kullanıyor. Bu açıdan SiPix kullanan e-kitap okuyucular hakkında yeterli bilgi bulmak gerçekten güç. Farklı kaynaklardan toparlayabildiğim bilgiler ise sadece SiPix’in dokunmatik ekran performansının daha iyi olduğunu söylüyor. Hiçbir şekilde SiPix’in, E-Ink’e göre daha kaliteli görüntü verdiğini söyleyemiyor. Yazının ilerleyen bölümlerinde detaylarını bulabileceğiniz ilgili yorumda da benzer bir durum söz konusu.

E-Ink Vizplex ve SiPix

Okuyucularımdan Gökçe Hanım, eşi ile birlikte hem SiPix ekranlı Reeder (solda), hem de Türkiye’de satılan başka bir okuyucu olan E-Ink Vizplex’li Agebook’a (sağda) sahip biri olarak, bana karşılaştırma amaçlı aşağıdaki resimleri gönderdi, kendisine çok teşekkür ediyorum. Özellikle bu yazı için çok zamanlı oldu. SiPix’in daha düşük seviyedeki kontrast oranı çok net görülebiliyor ve aslında E-Ink Pearl bu iki ekrandan daha da iyi.

Not: Türkiye’de satılan hiçbir cihazı tavsiye etmiyorum ve aşağıdaki resimleri sadece bilgilendirme amaçlı sunuyorum. Hiçbir şekilde ne Agebook ne de Reeder almanızı önermem; Kindle, Nook ve Sony Reader ülkemizde satılan tüm cihazlardan çok daha iyidir.

E-Ink Pearl ve SiPix

Aşağıda, ilk resimde E-Ink Pearl (solda) ile Sipix, ikinci resimde ise E-Ink Vizplex (solda) ve Sipix arasındaki karşılaştırmaları bulabilirsiniz. (Kaynak: the-ebook-reader.com) Çok yoruma gerek yok, sadece şunu söyleyebilirim ki farklı SiPix ekranlı cihaz incelemelerindeki ortak nokta, ekranın gereğinden fazla gri olması.

İlgili Açıklamaya Cevaplar

Reeder pazarlama ekibinin yorumundan alıntılar ve cevaplar (Bu yorumun tamamını buradan okuyabilirsiniz):

Yorum: “Kindle ekranı e-ink ekran yani Vizplex/Pearl yazılımla geliştirilmiş ekran teknolojisi yani farklı bir ekran değil. SiPix’in e-ink (Pearl)’e göre en büyük iddiası güneş altında solmaması.”

Cevap: Yanlış, SiPix ve E-Ink teknolojisi yazılmla fark eden iki teknoloji değildir. İkisi de farklı yöntemlerle çalışır ve piyasaya ilk çıkmış olan teknoloji E-Ink’tir. SiPix sadece beyaz partükilleri elektrikle hareket ettirir, E-Ink ise hem siyah hem de beyaz partükülleri elektrikle hareket ettirir. Bu noktada SiPix daha kötü gibi bir anlam çıkarmayın, sadece çalışma şekillerine bakarak bir teknoloji diğerine göre daha iyi diyemeyiz. Güneş altında solma konusuyla ilgili herhangi bir test bulamadım. Çalışma şekli itibariyle doğru olabilir.

Yazının ilerleyen bölümlerinde bir okuyucum tarafından gönderilmiş Reeder ve Türkiye’de satılan başka bir okuyucu olan Agebook fotoğraflarını bulabilirsiniz.

Yorum: “SiPix’in kötü teknoloji olduğunu 1 yıl boyunca pazarlama iletişiminde kullanan ve Avrupa’nın en çok e-kitap okuyucusunu sattığını iddia eden firma, bu yıl itibarı ile SiPix teknolojisine geçti”

Cevap: O firmanın bu konuyla ilgili açıklaması şu şekilde:

1. SiPix’in dokunmatik ekranı çok daha iyi tepki veriyor, dokunmatik ekran açısından Sony’ye göre daha iyi.
2. SiPix’in üreticisi iyi şeyler geliştiriyor ve hızlı hareket ediyor.
3. Tek bir ekran tedarikçisine bağlı kalmak istemedik.

Bu firma sadece bir modelinde SiPix kullanıyor (Cybook Orizon), bunun en önemli nedeni de piyasada rekabet yaratıp tekel olan E-Ink’le daha iyi pazarlık yapabilmek. Bu noktada ilk madde biraz göz boyama amaçlı, aslında çok tipik bir tedarikçileri birbirine kırdırma hareketi söz konusu. Zaten bu konudaki en kapsamlı foruma sahip mobileread.com sitesinde SiPix ekranlı Cybook Orizon için firmanın diğer cihazlarına göre ekran kalitesini eleştiren yorumlar var.

Yorum: reeder şu anda teknolojisi ile hala dünyadaki tek kapasitif dokunmatikli e-ink teknolojisine sahip ürün.

Cevap: Evet doğru, Reeder’ın dokunmatiği iyi ama görüntü kalitesi başta olmak üzere diğer konularda diğer e-kitap okuyucularla yarışmakta güçlük çekiyor.

Yorum: reeder’ın fiyatı Kindle’ın da RESMİ olarak satıldığı ülkelerde Kindle’ın 2 katına yakın; Kapasitif Dokunmatik, ve Açık Sistem’in üretim maliyetleri satış fiyatına yansıyor.

Cevap: Kendiniz söylüyorsunuz daha pahalı diye, ben o zaman niye gidip daha iyi görüntü kalitesi vermediği halde Kindle, Nook ya da Sony yerine sizin ürününüzü alayım ki? Ayrıca, açık sistem olduğu için fiyatının düşmesi gerekmez mi? Bununla birlikte bu cihaz, farklı isimler altında birçok ülkede satılıyorsa zaten sürümden dolayı düşen üretim maliyetlerinin fiyata da olumlu olarak yansımasını beklerim.

Son söz

Sipix: Artıları: Yüksek tepki hızına sahip kolay kullanımlı dokunmatik ekran, daha iyi kullanma deneyimi. Eksileri: Düşük kontrast, rengi itibariyle hoşnut kalınmayan arka plan ve iki katı fiyat

E-Ink: Artıları: Yüksek kontrast, daha iyi okuma deneyimi ve yarı fiyat. Eksileri: Dokunmatik ekranına biraz daha sert basmak gerekiyor.

Bu noktada kendinize şunu sormalısınız, bir e-kitap okuyucu alırken, cihaz daha pahalı ve ekranının kontrastı daha düşük olsa bile çok iyi bir dokunmatik ekrana sahip olması nedeniyle daha yüksek kontrastlı bir ekrana sahip ve yarı fiyatına satılan bir cihaza tercih eder misiniz?

Büyük olasılıkla cevabınız hayır olacaktır. İyi bir dokunmatik ekrana sahip bir cihaz arıyorsanız iPad sizin için daha mantıklı bir çözüm olacaktır. Zaten en çok satan e-kitap okuyucu olan Kindle ve yine çok satanlar arasında olan Nook’ta dokunmatik ekran bile bulunmuyor.

Evet, bu yazım bir savunma olarak algılayabilirsiniz; fakat amacım herkesin aldığı cihazın neyi iyi neyi kötü yaptığını iyi bilmesidir. En büyük derdim, Türkiye’de satılan e-kitap okuyucu/e-book reader/e-reader’ların, e-kitabı niş bir ürün haline getirecek kadar pahalı olmasıdır. Uygun fiyatlı ve aynı zamanda kaliteli bir e-kitap okuyucu Türkiye’de resmi olarak satılmaya başlayana kadar da yurtdışından e-kitap okuyucu alınması tavsiyemde ısrarcı olacağım. Reeder’ın bu noktada tek avantajı garantili olması; fakat günümüzde çoğu kişi 1500-2000 TL’lik tablet ve cep telefonlarını bile gönül rahatlığıyla garantisiz alırken bozulma olasılığı daha düşük 200 TL’lik bir e-kitap okuyucunun garantisiz alınmasında bence sakınca yok. Cihazınız bozulsa bile yenisini alırsınız ve yine de Reeder’la aynı fiyata gelir.

Bir e-kitap okuyucu almadan önce ince eleyip sık dokumak sizin yararınıza olacaktır.